فصلنامه تازه های علوم شناختی
سال یازدهم شماره 1 (پیاپی 41، بهار 1388)

مقیاس وسواس مرگ، که عبدالخالق (1998) در مصر ساخته است، اشتغالات ذهنی، تکانه ها و عقاید مقاوم مربوط به مرگ را مورد ارزیابی قرار می دهد. هدف پژوهش حاضر بررسی خصوصیات روان سنجی این ابزار در ایران است. این پژوهش که در یک بررسی زمینه یابی و پس رویدادی انجام شد، از نوع توصیفی- مقطعی است. حجم نمونه این پژوهش 342 نفر (126مرد و 216 زن) بود که به روش نمونه گیری تصادفی از دانشکده های مختلف دانشگاه علامه طباطبایی انتخاب شدند و با مقیاس وسواس مرگ مورد آزمون قرار گرفتند. تحلیل عاملی به روش تحلیل مؤلفه های اصلی، سه عامل پیشنهاد کرد که به ترتیب نشخوار مرگ، سلطه مرگ، عقاید تکراری مربوط به مرگ نام گرفتند. بین گروه مردان و زنان در مقیاس وسواس مرگ و عوامل آن تفاوت معناداری مشاهده نشد. به منظور بررسی روایی همزمان، از اجرای همزمان مقیاس اضطراب مرگ استفاده شد که حاکی از روایی همزمان مطلوب می باشد. علاوه بر این، سه نوع پایایی (بازآزمایی، تنصیفی و همسانی درونی) گزارش شد. یافته های تحلیل عاملی، مشابه تحقیقات انجام گرفته در فرهنگ اصلی، و ضرایب روایی و پایایی نیز به نتایج تحقیقات پیشین نزدیک بود. با توجه به خصوصیات روان سنجی مطلوب، ابزار پژوهش حاضر می تواند در تحقیقات مربوط به مرگ به کار رود. از آنجا که نمونه پژوهش حاضر فقط دانشجویان بودند، در تعمیم یافته های این پژوهش به سایر طبقات اجتماعی باید احتیاط کرد.

هدف این پژوهش، بررسی ارتباط بین فراشناخت و نارسایی های شناختی سالمندان بود. نمونه این پژوهش 280 سالمند (زن و مرد) شهر اردبیل بود که به صورت تصادفی انتخاب شده بودند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه فراشناخت و پرسشنامه نارسایی های شناختی استفاده شد. نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که فراشناخت و مؤلفه های آن با نارسایی های شناختی سالمندان (18/0r=) رابطه مثبت معناداری دارند (05/0p<).
نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه نیز نشان داد که مؤلفه های اعتماد شناختی و خودآگاهی شناختی به ترتیب بهترین پیش بینی کننده های نارسایی های شناختی اند. مؤلفه های باورهای مثبت درباره نگرانی، باورهای منفی درباره کنترل ناپذیری افکار و باورهایی در مورد نیاز به کنترل افکار، در پیش بینی متغیر ملاک سهم معناداری نداشتند.
در مجموع، این نتایج بیان می کنند که سطوح بالای فراشناخت مختل، نارسایی های شناختی سالمندان را افزایش می دهد.

حالات خلقی، بسیاری از متغیرهای شناختی از جمله توجه و حافظه را تحت تاثیر قرار می دهد. بنابراین هدف پژوهش حاضر، مقایسه نحوه بازشناسی حافظه در افراد افسرده و عادی (دانش آموزان تهرانی) است.
در این پژوهش با استفاده از نمونه گیری خوشه ایچندمرحله ای، از میان 200 دانش آموز دختر دبیرستانی شهر تهران، 60 نفر انتخاب شدند. کلیه آزمودنی ها به سؤال های پرسشنامه افسردگی بک (1978) و مجموعه واژگان دارای بار عاطفی افسردگی و خنثی پاسخ دادند. حافظه بازشناسی از طریق بازشناسی واژگان مورد ارزیابی قرار گرفت.
پس از جمع آوری داده ها، با استفاده از آزمون t، اطمینان در سطح 99/0 بررسی شد. نتایج نشان داد که سوگیری حافظه نسبت به واژگان دارای بار عاطفی، در افراد افسرده (در مقایسه با افراد عادی) معنادار است.
افسردگی باعث سوگیری حافظه مبتلایان نسبت به واژگان و اطلاعات دارای بار عاطفی می شود.

هدف این مطالعه بررسی حافظه فعال گروهی از بیماران دچار اسکلروز متعدد نوع تشدید شونده بهبودیابنده و بررسی ارتباط این آسیب با پارامترهای MRI می باشد.
این پژوهش تحلیلی مورد شاهدی در یک کلینیک بالینی صورت گرفت. 34 بیمار دچار اسکلروز متعدد نوع تشدید شونده بهبودیابنده که با نمونه گیری هدفمند انتخاب شده بودند، با 52 فرد طبیعی، با استفاده از مقیاس حافظه لوریا نبراسکا به منظور ارزیابی عملکرد لوب فرونتال مورد بررسی قرار گرفتند. بررسی MRI با استفاده از روش 2T انجام شد.
همه بیماران دچار اسکلروز متعدد بدون افسردگی شدید آسیب معناداری را در تمام متغیرهای حافظه (کلامی، غیرکلامی و عملکرد کلی حافظه فعال) نسبت به گروه شاهد (افراد سالم) نشان دادند. ارتباطی میان اجرای آزمون ارزیابی لوب فرونتال (حافظه فعال) و وجود آسیب در ماده سفید لوب فرونتال وجود نداشت. اجرای مشابه، با آسیب هایی در ماده سفید نواحی غیرفرونتال مرتبط بود.
نتایج این مطالعه، آسیب در حافظه فعال بیماران اسکلروز متعدد را نشان داد. یافته ها نشان داد ناهنجاری های شناختی خاص در دچار اسکلروز متعدد، سبب شناسی چندعاملی دارد که آسیب شناسی نشان داده شده در MRI توضیح کاملی برای آن نمی باشد. به عبارت دیگر، در اسکلروز متعدد، آسیب های مغزی میکروسکوپی و ماکروسکوپی گسترده در تعیین نقص های خاص از حوزه های شناختی (نسبت به در نظر گرفتن بیماری به صورت موضعی) از اهمیت بیشتری برخوردار است.

هدف این پژوهش مقایسه عملکرد حافظه رویدادی بیماران مبتلا به اختلال شخصیت مرزی با گروه غیر بیمار بوده است.
در یک مطالعه پس رویدادی مقطعی، 15 بیمار زن با تشخیص اختلال شخصیت مرزی پس از اجرای پرسشنامه تشخیصی SCID-II با 15 نفر از افراد غیربیمار با آزمون بازیابی حافظه سرگذشتی مورد بررسی قرار گرفتند. برای تحلیل داده ها از آمار توصیفی، آزمون t نمونه های مستقل و آزمون همبستگی استفاده شد.
این بررسی نشان داد که بین تاخیر زمانی در بازیابی از حافظه شخصی در دو گروه تفاوت معناداری وجود ندارد. بین اختصاصی بودن در پاسخ به محرک واژه های ارائه شده و همین طور بین تعداد کلمات به کاررفته در پاسخ به محرک واژه های ارائه شده بین گروه بیمار و کنترل تفاوت معنادار وجود دارد.
بازیابی از حافظه به صورت بیش کلی گرا در بیماران مبتلا به اختلال شخصیت مرزی احتمالا روشی برای جلوگیری از رفتارهای خودصدمه رسان است که از طریق اجتناب از خاطرات آسیب زا صورت می گیرد و بیش کلی گرایی عملکردی انطباقی برای فرد دارد.

بررسی ساختار عاملی و ویژگی های روان سنجی پرسشنامه سبک های هویت.
اجرای پرسشنامه سبک های هویت و مقیاس های بهزیستی روان شناختی در 376 دانشجو (158 پسر و 218 دختر) که به روش نمونه گیری چندمرحله ای انتخاب شده بودند. ساختار سه عاملی سبک های هویت و ساختار تک عاملی تعهد هویت به کمک تحلیل عاملی تاییدی تحلیل شدند.
نتایج تحلیل عاملی تاییدی نشان داد که الگوی سه عاملی سبک هویت و الگوی تک عاملی تعهد هویت با داده ها برازندگی قابل قبولی دارند. ضرایب آلفای کرونباخ سبک های هویت و تعهد هویت مبین پایایی، و ضرایب همبستگی بین سبک های هویت و تعهد با مقیاس های بهزیستی روان شناختی نمایانگر روایی همگرای این پرسشنامه است.
نتایج پژوهش حاضر، ثبات ساختار عاملی پرسشنامه سبک های هویت و اعتبار این پرسشنامه را برای سنجش فرآیندهای اجتماعی شناختی مربوط به شکل گیری هویت در دانشجویان ایرانی نشان می دهد.

هدف تحقیق حاضر بررسی رابطه ادراک والدین و راهبردهای یادگیری خودتنظیمی دانش آموزان، و نیز رابطه مؤلفه های ادراک والدین و مؤلفه های یادگیری خودتنظیمی است.
از بین دانش آموزان پایه سوم دبیرستان های نظری شهر تهران، نمونه ای به حجم 685 آزمودنی با روش نمونهگیری خوشه ایچند مرحله ای انتخاب شد. دو پرسشنامه ادراکات محیطی خانوادگی گرونلیک و همکاران (1997) و یادگیری خودتنظیمی پینتریچ و دی گروت (1990) که قبلا اعتبار و روایی آنها احراز شده بود، به روش گروهی و به وسیله آزمودنی ها تکمیل گردید.
نتایج بررسی همبستگی پیرسون نشان داد که اکثر مؤلفه های ادراکات محیطی خانوادگی (پذیرش و حمایت پدر و مادر از خودمختاری کودک) و یادگیری خودتنظیمی (راهبردهای شناختی، فراشناختی و مدیریت منابع)، دو به دو با هم همبستگی دارند (01/0p<). با اجرای رگرسیون چندگانه مشخص شد که یادگیری خودتنظیمی، به خوبی از طریق ادراکات محیطی قابل پیش بینی است (01/0p<). ضرایب رگرسیون پذیرش و حمایت مادر از خودمختاری کودک نیز معنادار بود (01/0p<).

هدف پژوهش حاضر مقایسه سوگیری توجه (نسبت به چهره های خشمگین، شاد و اشیا) در افراد مبتلا به هراس اجتماعی و افراد بهنجار بود.
گروه مبتلا به هراس اجتماعی هشت نفر بودند که با استفاده از مقیاس غربالگری هراس اجتماعی و مصاحبه بالینی انتخاب و با 12 نفر از گروه شاهد، در متغیرهای سن، جنسیت و سطح تحصیلات همتا شدند. سپس، آزمون رایانه ای «پروب دات تصویری» با استفاده از تصاویر واقعی چهره در دو گروه اجرا شد.
نتایج که با روش تکرار سنجش مختلط و آزمون تعقیبی LSD تحلیل شد، حاکی از آن بود که افراد مبتلا به هراس اجتماعی، در مقایسه با گروه شاهد، اجتناب خود را از چهره های خشمگین نشان می دهند.